Wymiana ekspresji emocjonalnej, czyli odzwierciedlanie emocjonalne – na wszystkich etapach i w każdym wieku, ma moc pomagania w tworzeniu więzi i przynależności. To z kolei wspiera poczucie własnej wartości. 

Odzwierciedlanie emocjonalne jest możliwe dzięki neuronom lustrzanym, które pomagają w odebraniu i odbiciu, czyli powtórzeniu emocji, które widzimy u drugiego człowieka. Jest to istotny aspekt komunikacji, szczególnie w kontekście relacji rodzic-dziecko. Odbicie lustrzane jest niezbędne dla rozwoju emocjonalnego dzieci, wsparciem dla nastolatków, ponieważ zachęca do autorefleksji, pomaga czuć się zrozumianym i akceptowanym oraz uczy zdrowego wyrażania emocji

Czym jest odzwierciedlanie emocjonalne?

To zdolność do wyrażania zrozumienia i akceptacji emocji drugiej osoby. Oznacza to, że osoba odzwierciedlająca jest w stanie dostrzec uczucia drugiej osoby, nazwać je i odpowiednio zareagować. Odzwierciedlanie emocjonalne to nie tylko słowne potwierdzenie, ale także wyrażanie empatii poprzez gesty, mimikę, czy intonację głosu.

Jak to poczuć?

Pomyśl o sytuacji, w której doświadczyłeś trudnych, intensywnych emocji. Być może bardzo mocno się o coś starałeś, ale nie udało Ci się tego osiągnąć. Było to bardzo przykre. Pomyśl o i poczuj takie emocje, jak wstyd, zażenowanie, złość, niepokój, dezorientacja, poczucie winy lub smutek.

Jeśli w tym trudnym dla Ciebie czasie byli obecni inni ludzie, co oni wtedy dla Ciebie zrobili? Czy poczułeś się zrozumiany? Czy byli pomocni, wspierali? Czy cię wysłuchali? Czy oni naprawdę Cię słyszeli?

A teraz zapytam Cię – kiedy stawiałeś czoła naprawdę intensywnym, trudnym i pełnym wyzwań emocjom – czego chciałeś, potrzebowałeś od drugiej osoby? Co mogli zrobić Twoi towarzysze, żeby pokazać, że jesteś dla nich ważny, że byli przy Tobie? I żeby mogli być dla Ciebie wsparciem.

Dlaczego odzwierciedlanie emocjonalne jest lepsze niż rady?

Kiedy człowiek doświadcza emocji, dzieje się to w układzie limbicznym, znajdującym się bardziej w tylnej części naszego mózgu. A kiedy emocje są intensywne, układ ten przejmuje kontrolę i podporządkowuje sobie racjonalną, przednią częś

mózgu, gdzie podejmujemy decyzje, przewidujemy konsekwencje, prowadzimy analizy i przemyślenia.

Zatem częstym błędem, który popełniamy, szczególnie jako rodzice, jest próba przemówienia dziecku do rozsądku w momencie, gdy jest przestraszone, rozzłoszczone lub smutne. Innymi słowy, staramy się zmusić je do używania przedniej części mózgu, gdy tylna, emocjonalna część przejmuje kontrolę.

Mówiąc najprościej, kiedy pojawiają się silne emocje, zamiast kierować się logiką, po prostu słuchaj.

Jakie znaczenie ma odzwierciedlanie emocjonalne dla relacji?

Odzwierciedlanie emocjonalne i okazywanie empatii mogą znacznie pomóc w nawiązywaniu więzi emocjonalnej i byciu z drugą osobą. W naszym mózgu, a zwłaszcza w mózgu emocjonalnym, neurony lustrzane umożliwiają nam zrozumienie emocji innej osoby i odwrotnie, okazanie prawdziwej empatii pozwala drugiej osobie czuć się widzianą, słyszaną i rozumianą. Wzmacnia to poczucie bezpieczeństwa, a to z kolei sprzyja wyregulowaniu emocji. Niestety nie mamy wpływu na doświadczenia innej osoby, w tym również naszych dzieci. Stosując odzwierciedlanie emocjonalne, możemy dać im wsparcie przez swoją bliskość i zrozumienie tego co przeżywają. Odbicie emocjonalne w towarzystwie empatii daje bezpieczną przestrzeń, która nie ma sobie równych.

W relacjach rodzinnych odzwierciedlanie emocjonalne pełni kluczową rolę. Jest mostem, który łączy członków rodziny, umożliwiając zrozumienie i akceptację różnorodnych uczuć. Dziecko, które doświadcza odbicia emocjonalnego, czuje się zauważone i ważne. To buduje silne fundamenty dla zdrowego funkcjonowania psychicznego i społecznego.

Odzwierciedlanie emocjonalne dziecka

Dzieci muszą mieć pozwolenie na odczuwanie i wyrażanie swoich emocji. Docierać do granic i wiedzieć, że są bezpieczne. Potrzebują mieć dorosłe wzorce do naśladowania, które się pojawią i będą obecne. Jako rodzic nie musisz „naprawiać” problemu, Ale pomóż dziecku od wczesnego dzieciństwa, poczuć się widzianym, słyszanym i bezpiecznym. Dobra wiadomość jest taka, że ​​nie musisz robić tego dobrze w 100% przypadków.  Bądź cierpliwy, bądź ciekawy i otwarty na uczucia i potrzeby dziecka – mogą się one różnić od Twoich potrzeb lub założeń.

Wsparcie nastolatków poprzez odzwierciedlanie emocjonalne

Nastolatki często doświadczają intensywnych emocji, które mogą być trudne do zrozumienia. W tym kontekście odzwierciedlanie emocjonalne staje się szczególnie ważne. W przeciwieństwie do udzielania rad, które może być postrzegane jako pouczające, odzwierciedlanie umożliwia nastolatkowi poczucie zrozumienia i akceptacji, co jest kluczowe dla budowania zaufania.

Bądź przy nich i daj im znać, że ich widzisz i słyszysz, nie tylko fizycznie.  Chodzi o dostrojenie emocjonalne, dostępność i pokazanie, że rozumiesz. Takie połączenie w obliczu wielkich emocji umożliwia nastolatkom osadzenie się w tu i teraz. Uczucia stają się łatwiejsze do opanowania, gdy się nimi dzielimy, a to pozwala nastolatkom czuć i wiedzieć, że to co czują jest akceptowane. To umożliwia zauważenie, rozpoznanie i zidentyfikowanie emocji oraz zrozumienie, co ona oznacza.

Odzwierciedlanie emocjonalne fundamentem prawidłowej regulacji emocji i zdrowszego funkcjonowania

Rozwijanie umiejętności rozpoznawania, rozumienia i nazwania emocji od wczesnego dzieciństwa jest kluczem do budowania silniejszej regulacji emocjonalnej u dzieci. Pomaga także wspierać zdrowie psychiczne dziecka w okresie dojrzewania i później. Dzieci i nastolatki, które potrafią wcześnie wykorzystać te umiejętności, mogą:

• reagować spokojniej i bardziej adekwatnie w trudnych sytuacjach,
• szybciej powróć do stanu spokoju po doświadczeniu silnych emocji,
• unikać podejmowania zachowań impulsywnych, ryzykownych,
• unikać szkodliwych, zagrażających sytuacji,
• być bardziej empatycznym w swoich interakcjach z innymi.

Tylko jak to robić w praktyce?

Słuchaj, a potem powiedz, co widzisz lub słyszysz

Możesz po prostu zauważyć i zwerbalizować to, co widzisz, aby pokazać swoją obecność. Oprócz tego odzwierciedlaj ruchy, działania i mimikę, które możesz zobaczyć. Na przykład, jeśli dziecko jest wściekłe, możesz również marszczyć brwi, odzwierciedlając wyraz jego twarzy, możesz zacisnąć szczękę, zacisnąć ręce lub skrzyżować ramiona. 

Powiedz:

• „Zauważyłem, że zaraz zaczniesz płakać. Widzę, że jesteś zgarbiony i patrzysz w ziemię, a twoja twarz się czerwieni.”
• „Słyszę, jak mówisz, że nienawidzisz wykonywać swoich obowiązków, że to strasznie niesprawiedliwe i żaden z twoich znajomych nie musi rozładowywać zmywarki.”
• „Twoje ciało drży”
• „Twoje dłonie naprawdę mocno się zaciskają.”

Następnym krokiem jest nazwanie emocji

Jeśli dziecko/nastolatek jest gotowy, możesz spróbować nazwać emocje, na przykład:

• „Słyszę, że ta sytuacja wywołuje w tobie smutek.”
• „Nie jest Ci chyba z tym łatwo”
• „Wydajesz się być bardzo wzburzony, gdy o tym mówisz.”
• „Wyglądasz na zmartwionego i zdenerwowanego tym projektem zadanym jako praca domowa.
• „Widzę, jak frustrujące jest dla ciebie to, że nie możesz spotkać się z kolegami.”

Włącz empatię

Jeśli Ty jako rodzic jesteś gotowy, dodaj:

• „Rozumiem Twój punkt widzenia.”
• „Nie dziwię się, że tak reagujesz, to musi być naprawdę wkurzające.”
• „Współczuję, to przykre kiedy koleżanka mówi co takiego.”
• „Przykro mi, że Cię to spotkało.”

Kiedy poczują się zrozumiani i bezpieczni, wtedy i tylko wtedy może nastąpić regulacja.

Poczucie zrozumienia jest ludzką potrzebą, która, jeśli zostanie zaspokojona poprzez odzwierciedlanie emocjonalne, ma potężną moc uzdrawiającą. Kiedy ktoś doświadcza Twojej nieoceniającej obecności, to tak, jakby mógł zrelaksować się w swoim bardziej autentycznym ja.

Aby uzyskać większe wsparcie w ćwiczeniu i rozwijaniu zdolności do współregulacji emocji, empatii i odzwierciedlania, możesz umówić się na spotkanie dla rodziców w naszej Pracowni. Skontaktuj się z nami już dziś, dowiedz się więcej o tym, jak możemy wesprzeć Ciebie i Twoją rodzinę.